Henryk Tomaszewski (1914-2005).
Retrospektywa ze zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu

Galeria Willa

ul. Wólczańska 31

wernisaż: 15.02.2011, godz. 18.00

15.02.2011 - 13.03.2011

Kurator: Zdzisław Schubert

Henryk Tomaszewski (ur. w Warszawie w 1914 r., zm. tamże w 2005 r.) – grafik, ilustrator, rysownik, współtwórca Polskiej Szkoły Plakatu. Debiutował w II połowie lat 30. XX w. Jeszcze podczas studiów, w pracowni malarstwa prof. Mieczysława Kotarbińskiego na warszawskiej ASP, zyskał uznanie jako obiecujący projektant: wygrał m.in. konkurs na wystrój pawilonu polskiego przemysłu podczas Wystawy Światowej w Nowym Jorku oraz konkurs na projekt – niezrealizowany z powodu wybuchu wojny – fryzu-płaskorzeźby na jednej z fasad Dworca Głównego w Warszawie. W 1945 r. przeniósł się do Łodzi, gdzie rozpoczęła się jego spektakularna kariera. Pracował w RSW „Prasa”, był redaktorem satyrycznego tygodnika Rózgi, a przede wszystkim podjął współpracę z organizującą się po wojnie polską kinematografią. Plakaty filmowe Tomaszewskiego szybko zyskały rozgłos, również zagranicą; na Międzynarodowej Wystawie Plakatu w Wiedniu w 1948 r. otrzymał pięć pierwszych nagród (za:Baryłeczkę, Ludzie bez skrzydeł, Niepotrzebni mogą odejść, Symfonię pastoralnąi Obywatela Kane\\\'a). Ten fakt uznaje się dzisiaj za jedno z ważniejszych wydarzeń w historii rozwoju zjawiska Polskiej Szkoły Plakatu. W 1950 r. Tomaszewski powrócił do Warszawy. Pracował jako scenograf w stołecznym Teatrze Syrena, a w 1952 r. objął katedrę plakatu w swojej macierzystej uczelni – warszawskiej ASP. Prowadził ją aż do 1984 r. Wychował wielu wybitnych grafików m.in. Lecha Majewskiego, Jana i Piotra Młodożeńców, Macieja Urbańca, Mieczysława Wasilewskiego. Do pracowni charyzmatycznego profesora ściągali na staże studenci z zagranicy m.in. Pierre Bernard, Radovan Jenko, Karel Mišek, Alain Le Quernec. Sam Tomaszewski był członkiem wielu międzynarodowych stowarzyszeń artystycznych, jak: Alliance Graphique Internationale (AGI); był też posiadaczem tytułu Honorowego Projektanta Królewskiego przyznanego przez brytyjskie Royal Society of Art.
Jego oryginalna twórczość oscylowała głównie w tematyce kulturalnej: jeszcze przed wojną zamieszczał swoje satyryczne rysunki i grafiki w Szpilkach, współpracował również m.in. z Przeglądem Kulturalnym i Literaturą, do światowego kanonu zaliczane są jego plakaty filmowe, jak: Obywatel Kane(1947), Rewizor (1953), teatralne: Hamlet (1962), Witkacy (1972), De la Marionnette (1978), Amadeusz (1981), Historia (1983), czy wystawowe: Moore(1959), Teresa Pągowska (1986), Henryk Tomaszewski – Love (1991). O jego twórczości Jerzy Brukwicki pisał: [...] wniósł do polskiego plakatu młodzieńczy wigor, swobodę w kształtowaniu obrazu, urozmaiconą fantazję. Posługiwał się warsztatem zbliżonym do malarskiego. W swoich pracach, zauważonych na Wystawie Światowej w Nowym Jorku (1939), zastosował barwną plamę, syntetyczny rysunek. Po II wojnie światowej wprowadził do swej sztuki prowokującą grę z wyobraźnią widza, wyrafinowaną poetykę, minimalizm formy. Poprzez znakomicie zaprojektowany znak graficzny, literę, symbol, metaforę wyraziście i celnie komentował teatralne i operowe spektakle, wystawy, filmy, koncerty, wydarzenia kulturalne. Tworzył lapidarne, wyrafinowane wypowiedzi plastyczne (plakaty, ilustracje, okładki), posługiwał się skrótem myślowym, wysublimowaną syntezą idei ujętą w znak graficzny lub malarski. Jego dzieła wyróżniają się prostotą, precyzją myślenia, niebywałym poczuciem humoru, swobodnym, lakonicznym rysunkiem. Podpatrując wymykające się uwadze przeciętnego obserwatora zjawiska życiowe, Henryk Tomaszewski ukazuje w nich głębsze i ogólniejsze prawdy. Poprzez aluzje i niedomówienia pobudza do twórczego odbioru dzieła1.
Na wystawę w Galerii Willa złoży się 95 plakatów oraz 19 przykładów okładek książek i czasopism ze zbiorów Galerii Plakatu i Designu Muzeum Narodowego w Poznaniu. W wersji elektronicznej pokazane zostanie ok. 60 rysunków z archiwum artysty, a także zestaw zdjęć oraz filmów dokumentujących postać Profesora. Wystawę zapowiada plakat zaprojektowany przez jednego najwybitniejszych uczniów Mistrza – Lecha Majewskiego. 

1. http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/os_tomaszewski_henryk_2